بیشتر فقهاى شیعه، تشكیل حكومت اسلامى را در دوره غیبت ضرورى مى دانند و بر این باورند كه فقهاى عادل، باید به این مهم اقدام كنند و اگر یكى از آنان تشكیل حكومت داد، بر دیگران واجب است كه از او پیروى كنند .

در مقابل، شمارى برآنند كه اقامه حكومت از شؤون امام معصوم (ع) است، بنابراین در عصر غیبت تشكیل حكومت جایز نیست. این تفکر، كه نخست به صورت یك اختلاف نظر فقهى كلامى مطرح بود، در این اواخر رنگ سیاسى به خود گرفت. این تفكر، چون تضادى با خود كامگى حکام نداشت، بلكه غیر مستقیم، توجیه گر اعمال آنان نیز بود، از سوى آنان حمایت و ترویج شد، تا جایى كه پیش از انقلاب اسلامى، هواداران این اندیشه به صورت تشكیلاتى منسجم درآمدند.

با نگاهى به گفته ها و نوشته هاى طرفداران این نظریه و دلایلى كه بدان استناد كرده اند، مى توان گفت كه این باور از سه راه سرچشمه گرفته است :

1. برداشت از روایاتى كه گسترش ستم و فساد را از نشانه هاى ظهور امام زمان (ع) معرفى مى كند.

2. استناد به روایاتى كه از هرگونه قیامى در عصر غیبت، نهى و به سكوت و سكون و صبر در بلاها دعوت كرده است.